Hành trình của một linh mục bản xứ trong cuộc chiến đấu với bạo lực, đức tin và lòng kiên trì.
Trong lịch sử tử đạo của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam, tên tuổi của Thánh Ða Minh Trạch luôn được nhắc đến với niềm tự hào. Ngài là một trong những linh mục bản xứ, người đã dũng cảm đứng vững trước sự đàn áp của nhà cầm quyền, sẵn sàng hy sinh mạng sống để bảo vệ đức tin. Từ một chàng trai trẻ ở làng quê Nam Định, qua những năm tháng chiến đấu kiên cường, Cha Trạch đã trở thành biểu tượng của sự trung tín tuyệt đối với Chúa.
Khởi Đầu Từ Một Gia Đình Công Giáo Sâu Sắc
Năm 1793, tại làng Ngoại Bồi, tỉnh Nam Định, một cậu bé tên Ða Minh Trạch ra đời trong một gia đình công giáo thuần thành. Những năm đầu đời của cậu gắn liền với những sinh hoạt tôn giáo tại giáo xứ và sự giáo dục tận tụy của cha xứ. Đặc biệt, từ nhỏ, Ða Minh Trạch đã được nuôi dưỡng bằng đức tin vững vàng, không chỉ bởi gia đình mà còn bởi sự khuyến khích từ những linh mục trong xứ đạo.
Là một thanh niên thông minh và ngoan đạo, Ða Minh Trạch không chỉ học các môn học bình thường của trẻ em nông thôn mà còn sớm tiếp cận được với những kiến thức tôn giáo và lịch sử của Giáo Hội. Khi còn là thiếu niên, cậu đã có ước mơ trở thành linh mục, để có thể phục vụ Chúa và giúp đỡ mọi người. Với niềm đam mê và đức tin kiên cường, cậu gia nhập chủng viện và được thụ phong linh mục khi 30 tuổi, dưới triều đại của vua Gia Long.
Hành Trình Thừa Sai Của Một Linh Mục Ða Minh
Sau khi được thụ phong linh mục, Cha Ða Minh Trạch đã gia nhập Dòng Ba Ða Minh vào năm 1825, và bắt đầu một cuộc đời dấn thân vào công việc tông đồ. Dù mắc bệnh lao phổi, tình trạng sức khỏe yếu nhưng ngài vẫn giữ vững lòng nhiệt huyết và luôn tuân thủ nghiêm ngặt kỷ luật của dòng. Cha Trạch đã trở thành người linh hướng cho các chủng sinh, truyền bá Phúc Âm cho các tín hữu trong khu vực, đồng thời chăm lo cho đời sống tinh thần của cộng đồng.
Ngài phục vụ tại nhiều giáo xứ như Quần Cống, Viên Đông và Lục Thủy, nơi mà ngài được coi là tấm gương sáng về sự kiên trì và lòng mến Chúa. Mặc dù sức khỏe ngày càng yếu đi, Cha Trạch vẫn cố gắng hoàn thành công tác tông đồ của mình, khuyến khích các tín hữu sống đạo đức, kiên định với đức tin và dám đối mặt với mọi thử thách trong cuộc sống.
Ngày 11-04-1840: Bắt Giữ Và Cuộc Đối Mặt Với Cái Chết
Vào năm 1839, Cha Ða Minh Trạch bị bắt lần đầu tiên ở Ngọc Cục, nhưng nhờ sự can thiệp của người dân, ngài được chuộc về. Tuy nhiên, không lâu sau đó, vào tháng 4 năm 1840, ngài bị bắt lại tại Sa Châu khi đang thăm hai linh mục bạn. Lần này, ngài bị giải về Xuân Trường và sau đó bị đưa về Nam Định để xét xử.
Trong suốt thời gian bị giam cầm, mặc dù thể trạng yếu ớt vì bệnh tật, Cha Trạch vẫn không ngừng an ủi, khuyên nhủ và giải tội cho các tín hữu. Ngài đã cảm hóa nhiều người, trong đó có thầy Tô-ma Toán, người đã từng chối đạo nhưng sau đó trở lại với đức tin nhờ sự dạy bảo của ngài. Những hành động đầy yêu thương này đã khẳng định sự vĩ đại của Cha Trạch, không chỉ là một linh mục mà còn là người thầy dạy về lòng tin yêu Chúa.
Tại phiên tòa, khi quan quân yêu cầu ngài từ bỏ đức tin để đổi lấy tự do, Cha Trạch đã thẳng thắn từ chối và thể hiện lòng tôn kính thánh giá. Khi được yêu cầu bước qua thánh giá, ngài quỳ xuống hôn kính thánh giá, rồi quay lại nói với quan: “Thưa quan, thánh giá là giường Chúa Ki-tô nằm chết thay cho nhân loại, nếu quan muốn sự sống đời đời, xin quan kính lạy thánh giá này. Tôi thà bị chết chớ không bước qua thánh giá.”
Lời nói của ngài khiến quan tức giận và ra lệnh hành quyết ngay lập tức. Mặc dù bị đánh đập tàn nhẫn, Cha Trạch vẫn giữ vững niềm tin, không chút dao động. Cuối cùng, vào ngày 18 tháng 9 năm 1840, ngài bị xử trảm tại pháp trường Nam Định. Sau khi ra tay kết liễu cuộc đời ngài, thi thể của ngài được an táng tại chỗ.
Sự Vinh Danh Và Di Sản Của Cha Ða Minh Trạch
Cha Ða Minh Trạch là một trong những vị thánh tử đạo vĩ đại của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam. Lời chứng cho đức tin kiên định và sự can đảm tuyệt vời của ngài vẫn còn vang vọng cho đến ngày nay.
Vào năm 1900, Đức Giáo Hoàng Lê-ô XIII đã phong ngài lên bậc Chân Phước, ghi nhận những hy sinh lớn lao mà ngài đã chịu đựng vì đức tin. Sau đó, vào năm 1988, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã nâng ngài lên bậc Hiển Thánh, khẳng định giá trị vĩnh cửu của sự dấn thân và lòng trung thành tuyệt đối với Chúa.
Ngày lễ kính Cha Ða Minh Trạch được cử hành vào ngày 18 tháng 9 hàng năm, là dịp để cộng đồng Công Giáo Việt Nam tưởng nhớ và tôn vinh ngài, đồng thời cũng là một lời nhắc nhở về sức mạnh của đức tin, của lòng can đảm và sự hy sinh.