Ngày 28 tháng 10 năm 1798, một cơn mưa tầm tã đổ xuống khu pháp trường Tinh Hà, Thanh Hóa. Giữa cơn mưa, một linh mục trẻ tuổi, Gioan Đạt, với chiếc gông nặng trĩu trên cổ, kiên cường bước đi trước hàng trăm con mắt ngỡ ngàng của giáo dân và lương dân. Cuối cùng, vị linh mục can trường ấy đã hy sinh mạng sống vì niềm tin vào Thiên Chúa. Và với cái chết oai hùng ấy, ông đã trở thành một biểu tượng sáng ngời của đức tin bất diệt.
Đây là câu chuyện về thánh Gioan Đạt, người mục tử đã chọn con đường hy sinh vô điều kiện cho đoàn chiên của mình. Cùng khám phá hành trình gian khổ nhưng đầy thánh thiện của ngài, để thấy rõ hơn về tấm gương sống đạo và hy sinh vì đức tin trong bối cảnh thời kỳ ngặt nghèo dưới triều đại Cảnh Thịnh.
1. Chào Đời Trong Cơn Gió Bão Chính Trị
Gioan Đạt sinh ra tại làng Khê Cầu, huyện Bình Lục, tỉnh Thanh Hóa vào khoảng năm 1765. Từ khi còn nhỏ, ngài đã phải sống trong cảnh mồ côi cha mẹ. Cũng như bao đứa trẻ khác trong thời kỳ bão táp của xã hội phong kiến, cuộc đời ngài không thiếu thử thách. Tuy nhiên, từ khi còn rất nhỏ, ngài đã bộc lộ lòng yêu mến Chúa sâu sắc.
Lòng yêu mến ấy dẫn ngài đến với ước mơ trở thành linh mục, người chăm lo cho đức tin và đời sống tâm linh của những tín hữu xung quanh. Nhờ tình yêu thương và sự dìu dắt của cha Loan, xứ Đồng Chuối, Gioan Đạt đã quyết định dâng mình cho Thiên Chúa.
2. Lối Đi Của Một Mục Tử Can Đảm
Năm 18 tuổi, Gioan Đạt đã xin phép gia đình và gia nhập chủng viện. Sau nhiều năm học hỏi và chuẩn bị, vào năm 1798, ngài được phong chức linh mục và bắt đầu đi giúp xứ tại các vùng miền khó khăn, đặc biệt là xứ Hảo Nho, Thân Phú.
Dù mới thụ phong linh mục được vài tháng, nhưng cha Đạt đã nhanh chóng tạo được sự tín nhiệm và yêu mến của giáo dân. Với sự tận tụy trong công việc, cha đã giúp đỡ cộng đồng trong việc phát triển đời sống đức tin. Nhưng cũng chính trong khoảng thời gian này, bão táp một lần nữa ập đến.
Vào năm 1798, vua Cảnh Thịnh ra lệnh truy quét đạo Công giáo, quyết tâm đàn áp các vị chức sắc và giáo dân. Cha Đạt, với sự tận tâm, vẫn tiếp tục bí mật cử hành thánh lễ và ban các bí tích cho tín hữu trong tình trạng bị rình rập bởi sự truy lùng của quân đội.
3. Tự Nguyện Ra Trình Diện - Tình Yêu Đạo Sâu Sắc
Ngày nọ, trong lúc cha Đạt đang cử hành thánh lễ cho một gia đình, quân lính bất ngờ ập vào. Các tín hữu vội vã đưa cha trốn thoát, nhưng cha Đạt lại quyết định tự nguyện ra trình diện. Ngài không thể bỏ mặc những giáo dân đang phải chịu đựng sự tra khảo tàn bạo chỉ vì tin vào Chúa.
Tình huống này có thể khiến bất kỳ ai sợ hãi, nhưng với lòng yêu thương vô bờ bến đối với đoàn chiên, cha Đạt đã dũng cảm bước ra, tự nguyện chịu đau đớn. Ngài nói với quân lính: "Vẫn biết tôi có thể trốn thoát, nhưng như thế anh chị em sẽ khổ nhiều." Câu nói ấy đã thể hiện trái tim đầy tình yêu của một mục tử dành cho đoàn chiên của mình, không bao giờ muốn thấy họ phải gánh chịu thêm bất kỳ nỗi đau nào.
4. Tinh Thần Vững Chắc Trong Nhà Tù
Cha Đạt bị giam cầm trong suốt ba tháng tại Đình Đang. Tuy trong hoàn cảnh khắc nghiệt, ngài vẫn giữ vững niềm tin và thái độ bình thản, vui vẻ. Các tín hữu đến thăm đều chứng kiến một vị linh mục đầy nghị lực, luôn an ủi, khích lệ mọi người vượt qua khó khăn. Ngài không bao giờ cho phép bản thân mình yếu đuối trước thử thách.
Một trong những câu chuyện cảm động trong thời gian ngài bị giam cầm là khi một thiếu phụ tặng ngài một chai thuốc độc để kết thúc cuộc đời khổ đau. Tuy nhiên, cha Đạt đã kiên quyết từ chối, vì ngài hiểu rằng người Công giáo chân chính không bao giờ chấp nhận việc tự tử, dù hoàn cảnh có khó khăn đến đâu.
5. Cuộc Hành Hương Về Với Chúa
Cuối cùng, vào ngày 28 tháng 10 năm 1798, cha Gioan Đạt bị đưa ra pháp trường. Trời đổ cơn mưa tầm tã, và khi quân lính áp giải ngài ra ngoài, ngài không tỏ ra một chút sợ hãi. Trái lại, ngài còn cảm thấy hân hoan như thể được bước vào vinh quang. Trước khi bị hành hình, ngài đã cầu nguyện, trao phép lành cuối cùng cho các tín hữu, và an ủi họ: "Là Kitô hữu, chúng ta phải vâng lệnh vua quan trong những điều hợp lý, nhưng trước hết, phải tôn trọng lề luật Chúa."
Cuối cùng, gươm đao đã kết liễu cuộc đời ngài, nhưng lòng yêu mến Chúa và tinh thần vững vàng của ngài đã để lại một dấu ấn không phai mờ trong lòng mọi tín hữu. Hành động dũng cảm ấy của cha Đạt không chỉ là một ví dụ mẫu mực về tình yêu dành cho Chúa và đoàn chiên, mà còn là một lời nhắc nhở rằng đức tin chân chính đôi khi phải trả giá bằng chính mạng sống.
6. Tôn Vinh Thánh Gioan Đạt
Ngày 27 tháng 5 năm 1900, cha Gioan Đạt được Đức Lêo XIII suy tôn lên bậc Chân Phước, và vào ngày 19 tháng 6 năm 1988, Đức Gioan Phaolô II đã suy tôn ngài lên bậc Hiển Thánh. Lễ kính ngài được cử hành vào ngày 28 tháng 10, ngày ngài dâng hiến mạng sống vì đoàn chiên.
Cuộc đời và cái chết của thánh Gioan Đạt là một chứng từ sống động về tình yêu, sự hy sinh, và đức tin không bao giờ lung lay. Ngài không chỉ là một linh mục tài đức, mà còn là biểu tượng của sự can đảm và sự vững vàng trong đức tin, dẫu phải đối diện với những thử thách khủng khiếp nhất.