Cuộc đời của ngài không chỉ là một chuỗi dài những hy sinh, mà còn là biểu tượng cho lòng kiên trung, bất khuất dưới thời kỳ bách hại tôn giáo khốc liệt dưới triều đại vua Minh Mạng. Và hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về một con người đã sống trọn vẹn với đức tin, để lại những dấu ấn khó phai mờ trong lịch sử Việt Nam.
Con đường vào dòng Đa Minh
Cha Phêrô Nguyễn Văn Tự sinh năm 1796 tại Ninh Cường, Bùi Chu, một vùng quê yên bình của tỉnh Nam Định. Ngay từ khi còn nhỏ, cha đã bộc lộ sự kính trọng đặc biệt đối với Thiên Chúa. Dù xuất thân từ một gia đình không mấy khá giả, nhưng cậu bé Phêrô đã luôn mang trong mình lòng khao khát được cống hiến cho Thiên Chúa.
Năm 1826, khi mới 30 tuổi, Phêrô Tự đã thụ phong linh mục và quyết định gia nhập dòng Đa Minh – một trong những dòng tu có lịch sử lâu đời và tầm ảnh hưởng lớn trong Giáo hội Công giáo. Với ước nguyện phục vụ Thiên Chúa và làm sáng danh đức tin, ngài đã sống một cuộc đời của một tu sĩ gương mẫu, luôn tận tụy trong công việc giảng đạo, chăm sóc giáo dân và truyền bá đạo lý.
Tuy nhiên, không phải lúc nào cuộc sống của cha Phêrô cũng bình lặng. Năm 1838, khi triều đình Minh Mạng ra lệnh cấm đạo gay gắt, cha Phêrô nhận nhiệm vụ mới: phụ trách xứ Đức Trai (Kẻ Mốt), thuộc tỉnh Bắc Ninh. Và chính từ đây, câu chuyện hy sinh của ngài bắt đầu.
Cuộc sống lén lút giữa bách hại
Lúc bấy giờ, cuộc bách hại của triều đình Minh Mạng đối với các tín đồ Công giáo đang ở mức cao độ. Các linh mục, giáo dân đều phải sống trong bóng tối, tránh né sự truy lùng của các quan quân. Cha Phêrô, dù là một linh mục có uy tín, vẫn phải sống cảnh giấu mình. Mỗi ngày, ngài lén lút dâng lễ cho giáo dân trong những khu vườn, nơi kín đáo, không cho ai phát hiện. Chính tại một ngôi vườn của một thân hào tên Quang, ngài đã tiếp tục sứ mệnh của mình.
Thế nhưng, sự lẩn trốn của ngài không kéo dài lâu. Vào một ngày hè nóng bức năm 1838, quân lính triều đình đã phát hiện dấu vết của ngài và tấn công vào làng Kẻ Mốt. Cha Phêrô cùng với thày giảng Đaminh Úy bị bắt và đưa về huyện Lương Tài. Dù biết bản thân mình sẽ phải đối mặt với cái chết, nhưng cha vẫn bình tĩnh và không hề tỏ ra sợ hãi.
Lời tuyên xưng trung thành với Thiên Chúa
Trong suốt quá trình bị giam giữ, cha Phêrô luôn giữ vững lập trường. Khi quan huyện yêu cầu ngài khai báo những người giáo sĩ khác trong vùng, cha đã trả lời một cách bình thản: "Đối với tôi, bị bắt vì đạo là một hồng ân Chúa ban, tiền bạc thì tôi không có, còn phiền giáo hữu thì tôi không muốn chút nào." Những lời nói này không chỉ thể hiện sự can đảm, mà còn là niềm tin mãnh liệt vào Thiên Chúa của ngài.
Một trong những hình ảnh đáng nhớ nhất trong quá trình bị giam giữ của cha Phêrô là khi ngài đối mặt với cuốn sổ ghi tên các giáo hữu. Mặc dù bị canh gác rất chặt, cha vẫn tìm cách tiêu hủy cuốn sổ này bằng cách nhai nuốt nó. Đây là một hành động thể hiện sự mưu trí và quyết tâm bảo vệ những tín hữu khỏi sự truy tìm của kẻ thù.
Tuy nhiên, điều đau lòng nhất đối với cha Phêrô là sự xuất hiện của những giáo dân đã đạp Thánh Giá để được thả tự do. Trước cảnh tượng này, cha không ngừng nhắc nhở mọi người về lời Chúa: "Ai chối Thày trước mặt người đời, Thày sẽ chối kẻ ấy trước mặt Cha Thày, Đấng ngự trên trời." Những lời dạy bảo ấy là minh chứng cho sự kiên trung không thể lay chuyển của ngài.
Cái chết của một chứng nhân
Ngày 5 tháng 9 năm 1838, khi mọi hy vọng dường như đã tắt, cha Phêrô Nguyễn Văn Tự và ông Trùm Giuse Cảnh bị đưa ra pháp trường. Trên đường đi, cha vẫn bình thản, không hề tỏ ra sợ hãi. Ngài mặc áo dòng trắng – một biểu tượng của sự thanh khiết và đức tin vững vàng. Trong lúc mọi người xung quanh đều thắc mắc về ý nghĩa của chiếc áo dòng trắng, cha Phêrô đã trả lời rằng đây là biểu tượng cho đức khiết tịnh mà ngài suốt đời gìn giữ.
Tới pháp trường, dù bị chém đầu ngay lập tức, cha Phêrô vẫn tiếp tục giảng về Chúa Giêsu và ơn cứu độ. Mọi người xung quanh, trong đó có cả những người không theo đạo, đã không thể ngừng cảm động trước sự hi sinh của ngài. Máu của ngài, sau khi rơi xuống đất, đã trở thành chứng tích linh thiêng. Trong hồ sơ phong thánh, có nhiều người kể lại rằng họ đã nhận được nhiều ơn lạ nhờ vào di tích của cha.
Đường tới sự thánh thiện
Vị tử đạo áo trắng đã ra đi vào ngày 5 tháng 9 năm 1838, nhưng di sản của ngài không bao giờ bị lãng quên. Vào ngày 27 tháng 5 năm 1900, Đức Giáo Hoàng Lêo XIII đã suy tôn ngài lên bậc Chân Phước. Đến năm 1988, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã phong ngài lên bậc Hiển Thánh, đánh dấu sự công nhận những hy sinh của ngài không chỉ trong cộng đồng Công giáo mà còn trong toàn xã hội.