Ngày 28 tháng 4 năm 1840, dưới triều vua Minh Mạng, một cuộc hy sinh vô cùng vĩ đại đã diễn ra tại Ninh Bình. Đó là ngày mà ba vị tử đạo: Cha Phaolô Phạm Khắc Khoan, Thày Giảng Phêrô Nguyễn Văn Hiếu và Thày Giảng Gioan B. Đinh Văn Thành, đã bị xử trảm. Những con người ấy không chỉ là những tấm gương sáng về đức tin mà còn là biểu tượng cho lòng kiên cường, sự trung thành tuyệt đối với Giáo hội và Thiên Chúa.
Cái Chết của Ba Vị Tử Đạo
Ngày 28 tháng 4, ba con người đã dũng cảm đón nhận cái chết, không phải vì tội ác, mà chỉ vì họ là Kitô hữu, vì họ từ chối bước qua Thập Giá để phủ nhận đức tin của mình. Thày Giảng Phêrô Nguyễn Văn Hiếu, sinh năm 1777 tại Đồng Chuối, Ninh Bình, là một trong ba vị bị xử án tử dưới triều Minh Mạng. Cùng với Thánh Gioan B. Đinh Văn Thành và Thánh Phaolô Phạm Khắc Khoan, Thày Hiếu đã cùng nhau chịu khổ hình, bất chấp những lời dụ dỗ, đe dọa từ phía quan lại.
Trong suốt thời gian bị giam cầm, ba vị tử đạo này không ngừng cầu nguyện, hát lên những bài thánh ca, như một cách để duy trì niềm tin vững chắc, làm gương sáng cho bao người khác. Lời kinh "Te Deum" (Lời Cảm Tạ) vang lên từ trong ngục, như một lời chúc tụng Thiên Chúa, như một minh chứng sống động cho đức tin không bao giờ lung lay.
Định Mệnh Nối Kết Ba Con Người
Mỗi người trong ba vị tử đạo này đều có những câu chuyện riêng biệt, nhưng chính sự kiên trung trong đức tin đã kết nối họ lại với nhau. Cha Phaolô Phạm Khắc Khoan, sinh năm 1771 tại Bồng Hải, Ninh Bình, là một linh mục có tấm lòng nhiệt thành với công việc tông đồ. Ngài không chỉ là linh mục phụ trách xứ mà còn thường xuyên đi thăm các họ đạo lân cận, dạy giáo lý, giúp đỡ cộng đồng. Thày Giảng Phêrô Nguyễn Văn Hiếu, 60 tuổi, và Thày Giảng Gioan B. Đinh Văn Thành, 41 tuổi, cùng với Cha Khoan đã được giao nhiệm vụ giảng dạy và chăm sóc đời sống đạo đức cho các giáo dân ở các họ Đông Biên, Phúc Nhạc.
Ngày 15 tháng 5 năm 1837, cả ba người bị bắt khi đang thi hành nhiệm vụ tông đồ tại họ Đông Biên và bị đưa về Ninh Bình. Tại đây, dù bị giam cầm, bị tra tấn, nhưng họ không bao giờ chịu khuất phục, vẫn kiên trì tuyên xưng đức tin và luôn kêu gọi cộng đồng tin vào Chúa. Chính trong những ngày tháng tối tăm ấy, ba vị đã bền bỉ làm chứng cho đức tin của mình, không sợ hãi trước cái chết.
Những Cảm Tưởng Từ Cuộc Đoàn Tụ
Cuộc sống ở trong tù của ba vị tử đạo không thiếu đau đớn, khổ sở. Nhưng trong những lúc đau đớn nhất, họ lại tìm thấy niềm an ủi, không phải trong thân xác mà trong tinh thần. Đó là những phút giây quý giá, khi ba vị cùng cầu nguyện, cùng hát lên lời kinh “Te Deum” (Lời Tạ Ơn), chúc tụng Thiên Chúa đã ban cho họ cơ hội được sống và chết vì đức tin. Chính trong những giờ phút đó, dù không có sự hiện diện của ai khác, ba vị vẫn cảm thấy mình không cô đơn, vì họ biết rằng Chúa luôn ở bên.
Một trong những lời tâm sự sâu sắc của Cha Khoan với các quan lại khi bị giam cầm là: “Thưa quan, tôi thờ Vua trên trời và thuần phục vua dưới đất, tôi vẫn xin Vua trên trời ban ơn cho các quan, để thời các ngài được thái bình thịnh trị. Sao hôm nay quan lại bảo tôi bỏ lệnh Tiên Đế mà tôi đã tuân hành biết bao năm nay?” Đó là lời nói không chỉ thể hiện sự trung thành với đức tin mà còn với đất nước và dân tộc, luôn đặt niềm tin vào sự công chính của Thiên Chúa.
Lời Ca Phục Sinh Từ Pháp Trường
Ngày 28 tháng 4 năm 1840, ba vị tử đạo cuối cùng đã được đưa ra pháp trường. Nhưng trước khi chịu xử án, họ vẫn kiên trì khẳng định niềm tin của mình. Cha Khoan đã nói với dân chúng: “Thưa đồng bào và các bạn hữu, chúng tôi không phạm tội ác, không chống lại vua, không lỗi luật nước. Chúng tôi chết chỉ vì là Kitô hữu và vì không chịu bỏ đạo Kitô, là đạo duy nhất chân thật.” Những lời này đã vang dội trong lòng mỗi người, như một lời thề son sắt với đức tin, một minh chứng sống động cho sự hy sinh vô điều kiện vì đức tin vào Thiên Chúa.
Trên pháp trường, ba vị đã hát lên lời “Allêluia” trong khúc ca phục sinh, như lời tuyên xưng đức tin bất diệt, và như một lời chia tay với trần thế, để bay về Thiên Quốc, nơi họ sẽ được hưởng vinh quang đời đời. Cái chết của họ đã không chỉ là một sự hy sinh cá nhân mà còn là một chứng tích sáng ngời cho tất cả những ai đang và sẽ tiếp tục đi theo con đường của Chúa.
Sự Suy Tôn và Hưởng Thụ Vinh Quang
Sau nhiều năm tháng, công nhận của Giáo Hội đối với những người hy sinh vì đức tin đã đến. Vào ngày 27 tháng 5 năm 1900, Đức Lêo XIII đã suy tôn Thày Giảng Phêrô Nguyễn Văn Hiếu, Cha Phaolô Phạm Khắc Khoan và Thày Giảng Gioan B. Đinh Văn Thành lên bậc Chân Phước. Và vào ngày 19 tháng 6 năm 1988, Đức Gioan Phaolô II đã nâng các ngài lên bậc Hiển Thánh, để ghi nhận công lao và sự hy sinh vô cùng vĩ đại của ba vị trong lịch sử Giáo Hội Việt Nam.
Ngày 28 tháng 4 hàng năm, Giáo Hội Công Giáo Việt Nam tổ chức lễ kính để tưởng niệm ba vị thánh tử đạo này, để nhắc nhở thế hệ mai sau về sự kiên cường, sự trung thành tuyệt đối với đức tin và tình yêu mãnh liệt đối với Thiên Chúa.