Nếu bạn đi ngang qua con đường bên bờ sông Hưng Yên vào ngày 5 tháng 11 năm 1858, bạn có thể đã thấy một cảnh tượng kỳ lạ và đẫm nước mắt: một linh mục đứng nghiêm trang, hai tay chắp lại, đầu ngẩng cao, như đang dâng lễ. Nhưng đó không phải là một thánh lễ bình thường, mà là một thánh lễ của tình yêu và sự hy sinh cao cả. Cha Đaminh Hà Trọng Mậu, linh mục Dòng Đa Minh, đã quỳ gối trước lý hình để đón nhận nhát gươm tử đạo, đánh dấu một chương bi hùng trong lịch sử Giáo hội Công giáo Việt Nam.
Sinh Ra Để Tôn Vinh Chúa
Năm 1794, tại làng Phú Nhai, một ngôi làng thuộc tỉnh Nam Định, một cậu bé tên là Hà Trọng Mậu được sinh ra trong một gia đình có truyền thống đạo đức. Cha mẹ cậu, ông bà Đaminh và Maria Mỹ, là những người đức hạnh, luôn nuôi dưỡng lòng yêu mến Chúa trong gia đình. Ngay từ khi còn nhỏ, Mậu đã tỏ ra là một cậu bé thông minh, hiền lành, và đặc biệt là một tâm hồn khao khát được phục vụ Thiên Chúa.
Cậu Mậu lớn lên trong sự dạy dỗ tận tâm của cha mẹ và trong môi trường thấm nhuần đức tin. Sự tận tâm trong việc học hỏi và rèn luyện đức hạnh của cậu đã giúp cho những năm tháng tuổi trẻ của Mậu trở thành những nền tảng vững chắc để cậu bước vào con đường linh mục.
Con Đường Linh Mục: Đầy Gian Khổ Nhưng Cũng Đầy Niềm Vui
Mặc dù tuổi thơ của cậu trôi qua trong những năm tháng bình yên, nhưng Mậu nhận ra rằng Chúa gọi mình đi xa hơn nữa. Cậu quyết định dâng mình cho Chúa, gia nhập chủng viện và kiên trì học tập để trở thành linh mục. Sau khi thụ phong linh mục, Mậu tiếp tục hành trình phụng sự Chúa, và không lâu sau, cậu gia nhập Dòng Đa Minh vào năm 1829 cùng với 10 linh mục khác trong giáo phận. Đây là bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời cậu, khi cậu chọn gắn bó với sứ mạng rao giảng Tin Mừng.
Trải qua nhiều năm tháng gian khổ dưới các cuộc bách hại của các vua triều Nguyễn, từ vua Minh Mạng cho đến vua Tự Đức, cha Mậu không hề lùi bước. Mặc dù tình hình bách hại diễn ra ác liệt, cha vẫn kiên trì giữ vững đức tin, không sợ hãi trước đe dọa và áp bức. Lòng yêu thương và sự tận tụy với đoàn chiên đã trở thành động lực chính giúp cha tiếp tục sứ mệnh của mình.
Tù Đày, Cảm Nghiệm Đau Thương
Ngày 27 tháng 8 năm 1858, cha Mậu bị bắt trong một cuộc vây bắt giáo dân tại làng Kẻ Diền. Mặc dù bị giam cầm trong điều kiện cực khổ, phải mang gông xiềng và chịu đựng tra tấn, cha vẫn giữ vững niềm tin. Ngay trong nhà tù, cha không chỉ an ủi, khích lệ những giáo hữu cùng cảnh ngộ mà còn giúp đỡ những tội nhân cải tà quy chánh.
Nhiều lần, cha Mậu đã phải ra tòa, nhưng dù có phải đối diện với những lời lẽ đe dọa, cha luôn kiên định với đức tin. Những giờ phút rảnh rỗi trong tù, cha không quên thêu dệt những lời cầu nguyện với Chúa, để tìm thấy sự bình an trong tâm hồn. Một trong những người thăm cha trong tù, bà Anna Ngoan, đã nhận xét: "Các lính canh cũng kính nể và khâm phục cha."
Cái Chết Đầy Chân Thành
Ngày 5 tháng 11 năm 1858, khi bước ra pháp trường, mọi người đều ngỡ rằng cha Mậu đang dâng thánh lễ, bởi thái độ bình thản, nghiêm trang và sự hiền hòa của ngài. Dù trước mặt là cái chết, nhưng cha vẫn giữ vững niềm tin, hai tay chắp lại, đầu ngẩng cao, ánh mắt hướng lên trời như một lời cầu nguyện. Tại bờ sông Hưng Yên, cha quỳ xuống, tiếp tục cầu nguyện trong một khoảng thời gian ngắn trước khi đón nhận nhát gươm tử đạo.
Cái chết của cha không chỉ là sự kết thúc của một cuộc đời tận tụy phục vụ Chúa, mà còn là một hành động anh hùng, minh chứng cho lòng trung kiên và sự hy sinh cao cả. Thi thể của cha sau đó được mai táng tại nhà thờ xứ Mai Linh, tỉnh Nam Định, nơi mà ngài đã dành cả đời mình để rao giảng Tin Mừng.
Tôn Vinh Tử Đạo: Chân Phước và Hiển Thánh
Đức Piô XII đã suy tôn cha Đaminh Hà Trọng Mậu lên bậc Chân Phước vào ngày 29 tháng 4 năm 1951, và Đức Gioan Phaolô II đã nâng ngài lên bậc Hiển Thánh vào ngày 19 tháng 6 năm 1988. Đây là sự công nhận cho cuộc đời hy sinh, cho đức tin mạnh mẽ và cho lòng yêu thương vô bờ bến mà ngài dành cho Chúa và cho tha nhân.
Mỗi năm, vào ngày 5 tháng 11, Giáo hội Công giáo đều kính nhớ cha Đaminh Hà Trọng Mậu, người đã dâng hiến cả cuộc đời mình cho Chúa và cho những người nghèo khổ, bị bách hại. Thánh Đaminh Hà Trọng Mậu là một mẫu gương sống động của đức tin kiên cường, sự hy sinh và tình yêu thương vô điều kiện.