Người ta nói rằng, "Có những con người ra đi để lại một dấu ấn vĩnh cửu, không chỉ vì hành động, mà còn vì lý tưởng mà họ bảo vệ." Cha Emmanuel Nguyễn Văn Triệu, một linh mục kiên cường, đã sống trọn vẹn với lý tưởng ấy và để lại cho thế gian một bài học về sự hy sinh vô bờ bến vì đức tin.
Ngày 17 tháng 9 năm 1798, tại pháp trường Bãi Dâu, dưới sự chỉ huy của vua Cảnh Thịnh, cha Triệu bị xử trảm. Vị linh mục 42 tuổi ấy đã ngẩng cao đầu bước vào cái chết mà không một chút lùi bước, chứng minh cho một niềm tin kiên định mà trong suốt cuộc đời ngài đã xây dựng.
Nhưng để hiểu được sự can đảm ấy, ta phải quay ngược lại thời gian, trở về với những năm tháng đầu đời của ngài, để thấy được hành trình gian nan mà Cha Emmanuel Nguyễn Văn Triệu đã trải qua.
Một Người Con Hiếu Thảo Và Một Chiến Sĩ
Emmanuel Nguyễn Văn Triệu sinh năm 1756 tại Thợ Đúc, Phú Xuân (Huế), trong một gia đình Công Giáo. Cha ngài, ông Nguyễn Văn Lương, là một võ quan của Chúa Nguyễn, đã tử trận trong cuộc chiến chống lại quân Tây Sơn. Mẹ của ngài là một người phụ nữ tần tảo, sớm phải chịu cảnh mồ côi chồng, nuôi dưỡng con cái trong gian khó.
Năm 15 tuổi, Emmanuel gia nhập quân đội dưới quyền của Chúa Nguyễn, tham gia vào những cuộc chiến chống lại các thế lực ngoại bang. Đến năm 1774, khi quân Tây Sơn xâm lược và đánh chiếm Phú Xuân, ông rút về Thăng Long cùng những người theo Chúa Nguyễn. Trong thời gian này, cuộc sống của ngài trải qua những năm tháng thăng trầm của chiến tranh và chính trị.
Khi đất nước vào thời kỳ rối ren, sau khi vua Lê Cảnh Hưng qua đời, ngài đã quyết định từ bỏ vũ khí và tìm đến một con đường mới, con đường phục vụ Thiên Chúa. Một quyết định đầy thử thách, khi ngài quyết định rời bỏ quá khứ binh nghiệp để trở thành một linh mục, dấn thân vào con đường đạo đức, hướng về phục vụ tha nhân.
Chọn Con Đường Đức Tin
Năm 1793, sau một thời gian dài học hỏi giáo lý tại trường thần học Trung Linh, Emmanuel được phong linh mục. Những năm tháng sau đó, ngài đã trở thành một mục tử tận tâm, chăm sóc đời sống đức tin cho giáo dân ở giáo phận Đông Đàng Ngoài. Trong suốt thời gian này, cha Triệu không chỉ là một người giảng dạy, mà còn là người thầy dẫn dắt tín hữu đi theo con đường Chúa đã vạch ra.
Nhưng một biến cố lịch sử lớn đã làm thay đổi tất cả. Vua Cảnh Thịnh, sau khi nhận được thông tin từ quân Tây Sơn và các thế lực đối lập, đã ban hành một chiếu chỉ cấm đạo vào tháng 8 năm 1798. Đạo Công Giáo, mà vua cho là mối đe dọa đối với ngai vàng, bị truy quét mạnh mẽ, và các linh mục bị săn đuổi. Trong thời gian này, Cha Emmanuel Triệu, dù đã dấn thân vào cuộc sống tu hành, vẫn không quên mẹ già ở quê nhà.
Vị Linh Mục Hiếu Thảo Và Sự Hy Sinh Vô Bờ
Vào năm 1798, khi chiến tranh và bách hại đạo giáo lên đến đỉnh điểm, cha Triệu xin phép bề trên về thăm mẹ. Sau hơn 12 năm xa cách, cha Triệu về thăm lại mẹ trong cảnh tuổi già sức yếu. Ngài xây cho mẹ một mái nhà nhỏ, nơi bà có thể nương nhờ. Đây là quyết định thể hiện lòng hiếu thảo, nhưng cũng chính vì lý do này, cha Triệu đã bị phát hiện và bắt giữ.
Ngày 7 tháng 8 năm 1798, khi quân lính bao vây các giáo xứ tại Huế, cha Triệu đã bị bắt cùng với một số giáo dân. Trong quá trình giam giữ, cha đã phải chịu đựng các hình thức tra tấn tàn bạo, nhưng vẫn giữ vững niềm tin vào Thiên Chúa. Mẹ của ngài, mỗi lần đến thăm, luôn tìm cách động viên và cầu nguyện cho ngài.
Sự Can Đảm Trước Cái Chết
Ngày 17 tháng 9 năm 1798, sau 40 ngày bị giam giữ và tra tấn, ngày hành quyết của cha Triệu đã đến. Trước giờ ra pháp trường, các quan thẩm vấn cha lần cuối: "Thày có muốn từ bỏ đạo và về quê sống an nhàn không? Nếu đồng ý, ta sẽ xin vua tha mạng." Cha Triệu bình thản trả lời: "Thưa không, tôi là linh mục, tôi thà chết chứ không bỏ đạo."
Cha bước ra pháp trường, nơi hàng trăm tín hữu và dân làng đã tụ tập để tiễn biệt ngài. Trước khi bị hành quyết, ngài đã từ chối một quan tiền mà quan cho để ăn uống, chỉ xin tiền ấy được gửi cho những người nghèo. Đây là một hành động thể hiện đức hy sinh và lòng bác ái mà ngài đã học được từ Chúa.
Khi giờ ngọ đến, cha Triệu quỳ xuống, giơ cổ cho tên lý hình chém đầu. Đó là một cái chết của sự trung kiên, của đức tin không lay chuyển.
Chân Phước Và Hiển Thánh
Ngày 27 tháng 5 năm 1900, Cha Emmanuel Nguyễn Văn Triệu được Đức Lêo XIII suy tôn lên bậc Chân Phước. Và vào ngày 19 tháng 6 năm 1988, Đức Gioan Phaolô II đã suy tôn ngài lên bậc Hiển Thánh, ghi nhận sự can đảm và hy sinh vô bờ của ngài. Lễ kính ngài được cử hành vào ngày 17 tháng 9 hàng năm, nhắc nhở mọi người về đức tin vững vàng, về lòng trung kiên không khoan nhượng trước mọi thử thách.