Ngày 31 tháng 7, 1859, tại Châu Đốc, một linh mục trẻ đã gục ngã dưới lưỡi gươm của kẻ hành hình. Cái chết của cha Phêrô Đoàn Công Quý không chỉ là cái chết của một con người bình thường, mà là cái chết của một vị tử đạo, một minh chứng sống động về lòng trung thành tuyệt đối với đức tin. Vị linh mục này đã cống hiến cuộc đời cho Chúa, không chỉ trong hành động mà còn trong lòng kiên vững ngay cả khi đối mặt với cái chết. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về cuộc đời, sự nghiệp và cuộc tử đạo của cha Phêrô Đoàn Công Quý, một người con trung kiên của đất nước và của đức tin Công Giáo.
Những Năm Thơ Ấu Ở Búng, Gia Định
Cha Phêrô Đoàn Công Quý sinh năm 1826 tại làng Hưng Thịnh, họ Búng, thuộc tổng Bình Thạnh, tỉnh Gia Định (nay là tỉnh Bình Dương). Cậu là con thứ sáu trong một gia đình Công Giáo đạo đức. Cha mẹ cậu, ông Antôn Đoàn Công Miêng và bà Anrê Nguyễn Thị Thường, là những người có đức tin vững vàng. Họ đã di cư vào Nam từ năm 1820, và không lâu sau đó, Phêrô Đoàn Công Quý được sinh ra.
Với trí thông minh vượt trội, cậu bé Quý từ nhỏ đã được gia đình kỳ vọng sẽ nối nghiệp cha, làm rạng danh gia tộc và phục vụ Thiên Chúa. Tuy nhiên, cuộc đời của cậu không theo đúng con đường mà cha mẹ mong đợi. Mặc dù gia đình cố gắng cho cậu học hành để có thể kế thừa công việc gia đình, nhưng Thiên Chúa đã có kế hoạch riêng cho cậu. Cậu đã dành phần lớn thời gian ở bên cha Tám, một linh mục tại nhà thờ họ Búng, và từ đó quyết định theo đuổi ơn gọi tu trì.
Đáp Lời Gọi Của Thiên Chúa
Năm 1847, cha Tám đã giới thiệu cậu thanh niên 21 tuổi này với cha Gioan Miche Mịch, một linh mục nổi tiếng để học tiếng Latinh và tiếp tục theo đuổi con đường tu trì. Sau đó, cậu Quý tiếp tục học tại chủng viện Thánh Giuse (Thị Nghè), nơi cha Borelle làm giám đốc. Vào năm 1848, cậu được gửi sang Mã Lai để du học tại đại chủng viện Hội Thừa Sai Paris ở Pénang. Tại đây, cậu học triết học, thần học, và các ngôn ngữ cổ điển, chuẩn bị cho một cuộc sống phục vụ Thiên Chúa.
Sau thời gian học tập và huấn luyện nghiêm túc, năm 1855, cha Phêrô Đoàn Công Quý trở về Việt Nam trong một thời kỳ đầy biến động khi vua Tự Đức bắt đầu thi hành chính sách đàn áp đạo Công Giáo. Đây là thời kỳ mà các linh mục, tu sĩ, và tín hữu Công Giáo phải đối mặt với hiểm nguy, gian khổ.
Trở Lại Phục Vụ Dân Chúa
Trở về Việt Nam, cha Quý không ngừng nhiệt huyết với sứ mệnh truyền giáo. Dù biết rõ những nguy hiểm đang chờ đợi mình, cha vẫn dấn thân phục vụ tại các giáo xứ như Thủ Dầu Một, Lái Thiêu, Gia Định, và Kiến Hòa. Với sự chỉ dẫn của Đức Cha Lefèbvre Nghĩa, cha Quý đã hoàn thành nhiệm vụ truyền giáo trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn. Sự nhiệt thành và đức tin vững vàng của ngài đã làm gương sáng cho mọi người.
Một trong những hành động đáng chú ý trong thời gian này là khi quân lính bao vây một tu viện Mến Thánh Giá ở Cái Mơn. Cha Quý đã sẵn sàng hy sinh bản thân để bảo vệ các nữ tu, nhưng khi nghe lời khuyên từ các giáo hữu, ngài đã không thực hiện hành động này, mà thay vào đó, cải trang thành một thường dân, tiếp tục công việc mục vụ và truyền giáo.
Con Đường Khổ Giá Và Tử Đạo
Tháng 12 năm 1858, cha Quý được bổ nhiệm về giáo họ Đầu Nước ở Cù Lao Giêng, tỉnh An Giang. Nhưng chỉ 10 ngày sau, ông đã bị mật báo bắt giữ. Khi quan quân đến bao vây nhà của ông Lê Văn Phụng, nơi cha Quý đang trú ẩn, cha không hề hoảng sợ. Với thái độ bình tĩnh, ngài tự nhận là đạo trưởng và kiên quyết bảo vệ đức tin của mình, dù bị đe dọa và tra tấn.
Sau những tháng ngày bị giam cầm, cha Quý vẫn không thay đổi lập trường của mình. Ngài liên tục động viên các bạn tù, giúp họ duy trì đức tin và kiên nhẫn trong thử thách. Cuối cùng, cha Quý bị kết án tử hình. Ngày 31 tháng 7, 1859, cha bị xử trảm tại Châu Đốc, ra đi khi mới 33 tuổi, sau một năm thi hành chức vụ linh mục.
Vị Tử Đạo Và Di Sản Bất Tận
Sau khi qua đời, thi thể của cha Phêrô Đoàn Công Quý được an táng tại nhà thờ Năng Gù. Vào năm 1959, thi hài ngài được cải táng về chủng viện Cù Lao Giêng. Đức Piô X đã suy tôn cha Phêrô Đoàn Công Quý lên bậc Chân Phước vào ngày 02 tháng 5 năm 1909, và vào ngày 19 tháng 6 năm 1988, Đức Gioan Phaolô II đã nâng ngài lên bậc Hiển Thánh.
Cuộc đời và cái chết của cha Phêrô Đoàn Công Quý là minh chứng rõ ràng cho lòng trung thành vô điều kiện với Thiên Chúa, là hình mẫu về sự hy sinh và tình yêu thương vô bờ bến dành cho nhân loại. Ngài đã sống trọn vẹn với niềm tin vào Chúa và trở thành một biểu tượng vĩ đại trong lịch sử đạo Công Giáo Việt Nam.