Mùa thu năm 1838, tại một nhà tù ở Nam Định, một cụ già 83 tuổi đang sống những ngày cuối đời trong tình trạng cơ cực. Những đêm mưa to, gió lạnh, căn phòng giam của cụ ướt sũng, nhưng cha không hề di chuyển khỏi nơi mình nằm. Mặc cho sự khổ sở, dù thân xác đã rệu rã, ngài vẫn khắc khoải với một niềm tin vững chắc. Người tù đó chính là linh mục Bênađô Vũ Văn Duệ, một linh mục gắn liền với sự hy sinh tột cùng vì đức tin và Giáo Hội.
Từ Quần Anh đến Ba Tòa: Con Đường Dâng Hiến
Linh mục Bênađô Vũ Văn Duệ sinh năm 1755 tại làng Quần Anh, Nam Định, trong một gia đình Công Giáo. Từ nhỏ, ngài đã dâng mình cho Chúa và theo đuổi ước mơ trở thành linh mục. Tuy nhiên, thời kỳ bách hại đạo Công Giáo của triều đại các vua Trịnh, rồi Cảnh Thịnh đã khiến ngài phải tạm dừng con đường học vấn, đến khi 40 tuổi, vào năm 1795, ngài mới được thụ phong linh mục.
Tuy nhiên, sự nghiệp mục vụ của ngài không dễ dàng. Trong suốt 37 năm phục vụ, ngài đã gặp phải vô vàn khó khăn, đặc biệt trong thời kỳ áp bức của triều đại Minh Mạng. Tuy vậy, cha Duệ không bao giờ ngừng truyền bá đức tin. Đến năm 1832, khi sức khỏe suy yếu, ngài được cho về hưu tại Trung Lễ, nhưng ngài không dừng lại. Mặc dù không còn trực tiếp phục vụ tại các xứ đạo, cha vẫn tiếp tục cống hiến cho Giáo Hội bằng lời cầu nguyện và những hy sinh thầm lặng.
Hy Sinh Tự Nguyện: Khắc Khổ Để Gần Chúa
Dù sức khỏe yếu kém, cha Duệ vẫn duy trì những thói quen khổ chế nghiêm ngặt. Ngài từ chối chăn mền, giường chiếu, chỉ nằm trên đất và tự dặn lòng rằng đó là cách để chuẩn bị tâm hồn cho những thử thách lớn hơn. Ngài thường xuyên tự hỏi, nếu Chúa Giêsu có thể chịu khổ nạn, tại sao mình lại không? Cụ thể, cha Duệ nói: "Nơi tôi nằm bây giờ còn êm ái hơn thánh giá Chúa Giêsu xưa kia nhiều." Những lời này không phải là một sự khiêm tốn giả tạo, mà là sự khẳng định niềm tin vững chắc vào tình yêu và sự hy sinh của Chúa.
Lời Hứa Và Cuộc Đời Sẵn Sàng Chết Vì Chúa
Một trong những câu chuyện xúc động nhất về cha Duệ chính là lời hứa mà ngài đã thực hiện với Đức Cha Delgado Y, Giám mục giáo phận Đông. Vào năm 1838, khi Đức Cha phải trốn tránh sự truy đuổi của quân triều đình, ngài đã hỏi cha Duệ: "Cụ còn sức theo tôi đến thủ phủ Nam Định không?" Lời hỏi của Đức Cha thực chất là một sự ám chỉ về cuộc tử đạo mà cả hai có thể sẽ phải đối diện. Cha Duệ đã trả lời mà không chút do dự: "Thưa Đức Cha, khi nào Đức Cha bị bắt, xin cho phép con theo cùng."
Lời hứa đó đã ám ảnh cha Duệ, và khi hay tin Đức Cha bị bắt, ngài đã không ngần ngại, sẵn sàng tự thú với quân lính rằng mình là linh mục. Dù đã 83 tuổi, mắt lòa và sức khỏe yếu, cha vẫn kiên quyết muốn đi theo Đức Cha để cùng chia sẻ số phận. Không ai chịu đưa cha đến nộp cho quan quân, nhưng cha không ngừng hô lên yêu cầu bị bắt: "Tôi là linh mục, hãy đến mà bắt tôi."
Tử Đạo Tại Pháp Trường
Cuối cùng, vào ngày 4 tháng 7 năm 1838, quân lính đã bắt được cha Duệ sau khi ngài tự thú mình là linh mục. Ngài bị đưa về giam giữ và chịu những trận thẩm vấn khốc liệt. Tuy nhiên, tất cả những lời dụ dỗ từ quan quân đều không thể lay chuyển được niềm tin của cha. Cha Duệ khẳng định: "Nơi tôi nằm bây giờ còn êm ái hơn thánh giá Chúa Giêsu xưa kia nhiều." Dù trong điều kiện khổ cực, cha vẫn kiên trì, không hề lùi bước.
Cuối cùng, ngày 1 tháng 8 năm 1838, cha Duệ và cha Hạnh bị đưa ra pháp trường Bảy Mẫu, nơi họ chịu án tử hình. Trước khi bị hành hình, cả hai vị đều tuyên xưng đức tin một cách dũng cảm. Cha Duệ vẫn giữ vững niềm tin, thậm chí trong giây phút cuối cùng của cuộc đời, ngài đã cảm ơn những thử thách mà mình phải trải qua.
Hành Trình Vinh Quang Và Sự Tôn Vinh
Sau khi cha Duệ và cha Hạnh qua đời, các tín hữu đã đưa thi hài của họ về an táng tại Lục Thủy. Lúc đó, cả hai vị đã hoàn thành cuộc hành trình mà họ đã chọn: hy sinh vì đức tin. Những việc làm của cha Duệ và cha Hạnh không chỉ là tấm gương sáng cho thế hệ đương thời, mà còn trở thành những biểu tượng vĩnh cửu của lòng kiên trung và tình yêu thương dành cho Chúa.
Vào năm 1900, linh mục Bênađô Vũ Văn Duệ được phong chân phước, và vào ngày 19 tháng 6 năm 1988, ngài được Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II phong lên bậc hiển thánh, đồng hành cùng Đức Cha Y, Giám mục của ngài. Hình ảnh của cha Duệ, một người giàu lòng yêu mến Chúa và sẵn sàng hy sinh vì đức tin, vẫn mãi là niềm tự hào của Giáo Hội Việt Nam.