Người đàn ông nhỏ bé, nhưng khí khái vô cùng.
Phaolô Ðổng, một người vừa dũng cảm trong đức tin, vừa can trường trong những tháng ngày bị bách hại tàn khốc.
Chắc hẳn, ai cũng biết rằng trong suốt triều đại của vua Tự Đức, một trong những hành động bạo tàn nhất mà chính quyền phong kiến áp đặt lên những tín hữu Công giáo chính là chiếu chỉ cấm đạo khắc lên má những người theo đạo, với mục đích dễ dàng phân biệt và dễ dàng bức hại họ. Hình thức này là một trong những cực hình tàn nhẫn bậc nhất trong lịch sử Giáo Hội, nơi những ai không chịu chấp nhận từ bỏ đức tin sẽ phải mang một dấu vết ghi nhớ suốt đời. Nhưng có một người đàn ông, một người giáo dân bình thường, đã không chịu khuất phục trước sự tàn bạo đó. Người ấy chính là thánh Phaolô Ðổng.
Thời kỳ cấm đạo - Khi lòng tin bị thử thách
Phaolô Ðổng sinh năm 1802 tại làng Vực Đường, thuộc tỉnh Hưng Yên, trong một gia đình nghèo khó nhưng giàu lòng đạo đức. Là một giáo dân của xứ Cao Xá, nơi có truyền thống đạo đức lâu đời, ông Ðổng đã cống hiến một phần đời mình để phục vụ Giáo Hội. Ông không chỉ là một tín hữu đạo hạnh mà còn là người quản lý tài sản của họ đạo. Thời đó, việc sống đạo Công giáo không phải dễ dàng. Với sắc lệnh của vua Tự Đức cấm đạo, cuộc sống của những người theo đạo trở thành một cuộc chiến đấu âm thầm nhưng đầy thử thách.
Các quan đã cử người đi tới từng làng Công giáo, yêu cầu các tín hữu phải đạp lên ảnh Thánh Giá. Những ai không chịu khuất phục sẽ bị bắt giữ và hành hạ dã man. Nhưng Phaolô Ðổng, mặc dù đã ngoài 60 tuổi, vẫn quyết tâm bảo vệ đức tin của mình. Vào ngày 25 tháng 11 năm 1861, khi bị bắt và tra hỏi, ông kiên quyết từ chối đạp lên Thánh Giá, một hành động mà với những người Công giáo là biểu tượng của sự phản bội đức tin.
Những gian nan và thử thách - Mỗi vết thương, mỗi khổ đau là một bài học về sự kiên trì trong đức tin
Sau khi bị bắt, Phaolô Ðổng bị đưa đến huyện Ân Thi, nơi quan sai lính bắt ông phải ăn năn bỏ đạo. Quan hứa sẽ trao cho ông nhiều tiền bạc, nhưng ông khẳng định với vị quan rằng: "Tôi không thể bỏ đạo của mình". Câu trả lời ấy không chỉ là sự khẳng định một niềm tin mà còn là sự từ chối hoàn toàn đối với những thứ vật chất mà vua quan có thể ban cho. Chính sự kiên quyết đó khiến ông bị hành hạ dã man trong nhà tù.
Nhưng thử thách đối với ông không chỉ dừng lại ở việc bị giam giữ. Theo chiếu chỉ cấm đạo của vua Tự Đức, những tín hữu Công giáo còn bị khắc hai chữ "Tả Đạo" vào má để phân biệt. Và đây chính là một trong những khổ hình kinh hoàng mà Phaolô Ðổng phải đối mặt. Một lần, ông đã bị khắc lên má hai chữ này, nhưng ngay sau đó, ông rạch xóa đi. Khi lần tiếp theo, quân lính lại khắc hai chữ "Tả Đạo", ông đã xin quan cho phép người bạn tù của mình làm việc này, nhưng thay vì khắc chữ "Tả Đạo", ông lại yêu cầu khắc "Chính Đạo". Điều này khiến quan rất tức giận, và họ ra lệnh tiếp tục giam cầm và hành hạ ông.
Trong suốt thời gian bị giam giữ, ông không ngừng bị tra tấn. Nhưng mỗi lần nhìn vào những vết thương, ông càng thêm kiên cường, không bao giờ từ bỏ đức tin của mình. Có lần, khi bị đánh đập tàn nhẫn đến mức kiệt sức, ông đã phải nhai vài miếng vải áo để làm dịu cơn đói. Mặc dù vậy, khi bị yêu cầu phải đạp lên Thánh Giá, ông vẫn cương quyết từ chối. Chính những hành động kiên định đó đã làm cho ông trở thành một tấm gương sáng cho những người đồng đạo.
Cái chết anh hùng - Chấp nhận hy sinh vì đức tin
Cuối cùng, sau những tháng ngày đày đọa trong nhà tù, vào ngày 3 tháng 6 năm 1862, Phaolô Ðổng bị xử trảm tại Nam Định, khi ông đã kiệt sức vì đòn vọt và đói khát. Trên đường ra pháp trường, ông vẫn bình tĩnh và dâng lời cầu nguyện cho linh hồn mình. Khi đao phủ chuẩn bị ra tay, ông lớn tiếng kêu lên ba lần "Chúa Giêsu" trước khi đao chém đứt đầu, đưa linh hồn ông về với Thiên Chúa.
Phaolô Ðổng đã hy sinh trong sự bình an và niềm vui, vì ông biết rằng cái chết của mình sẽ không là kết thúc, mà là sự khởi đầu của một cuộc sống vĩnh cửu trong vinh quang của Chúa.
Phong Thánh và sự khâm phục của thế giới
Ngày 29 tháng 4 năm 1951, trong một nghi lễ trọng thể tại Vương Cung Thánh Đường Phêrô, thánh Phaolô Ðổng đã được phong Chân Phước bởi Đức Giáo hoàng Piô XII. Và vào ngày 19 tháng 6 năm 1988, Đức Gioan Phaolô II đã suy tôn ngài lên bậc Hiển Thánh, đưa ngài trở thành một trong những vị thánh tử đạo của Giáo hội.
Lễ kính thánh Phaolô Ðổng được cử hành vào ngày 3 tháng 6 hàng năm, ngày mà ngài chấp nhận hy sinh vì đức tin và trở thành ngọn đuốc sáng cho những ai đi theo con đường của Chúa.
Tấm gương sáng về đức tin
Chúng ta có thể học được rất nhiều từ cuộc đời của thánh Phaolô Ðổng: về lòng kiên trung, về đức tin không bao giờ thay đổi, và về sức mạnh của một người đàn ông dù nhỏ bé nhưng có thể đứng vững trước cường quyền và bạo lực. Ngài không chỉ là một tấm gương của lòng kiên trì trong đức tin mà còn là biểu tượng cho sự bất khuất của con người trong đấu tranh cho lẽ phải.