Ngày 7 tháng 11 năm 1773, tại Đồng Mơ, một con người đã kiên cường đứng vững với niềm tin vào Đức Kitô, sẵn sàng dâng hiến mạng sống vì sự thật. Đó là thánh Vincentê Phạm Hiếu Liêm, vị linh mục thuộc dòng Ða Minh, một trong những anh hùng tử đạo vĩ đại của Việt Nam, người đã trở thành biểu tượng sáng ngời của đức tin.
Đôi Nét Về Thánh Vincentê Phạm Hiếu Liêm
Sinh năm 1732 tại Trà Lũ, Bùi Chu, Phạm Hiếu Liêm lớn lên trong một gia đình đạo đức. Cha mẹ ông đều là những người yêu mến và tận tâm với đạo Thiên Chúa. Lớn lên trong môi trường đó, Liêm đã có một hành trình học hỏi và phát triển tâm linh đặc biệt, từ lúc còn là một thiếu niên ở tuổi 12 đã gia nhập vào cộng đoàn dòng Ða Minh. Tài năng học hỏi nhanh chóng của Liêm đã khiến các linh mục thời bấy giờ chú ý và trao cho ông cơ hội du học tại Manila (Philippines). Sau ba năm học tập, ông gia nhập dòng Ða Minh, lấy tên Vinh Sơn Hòa Bình, và tiếp tục con đường học hỏi thần học trước khi được thụ phong linh mục vào năm 1758.
Ngay khi về lại Việt Nam, dù có thể chọn cuộc sống yên bình tại chủng viện, cha Liêm không ngần ngại lao vào các công tác tông đồ, đặc biệt là việc truyền giáo tại các vùng nông thôn. Dù phải đối mặt với nguy hiểm trong thời kỳ cấm đạo nghiêm ngặt dưới sự cai trị của chúa Trịnh Sâm, cha Liêm vẫn không hề lùi bước. Ông kiên cường trong việc giảng dạy, làm chứng cho đức tin, và dâng hiến cuộc đời mình cho Chúa.
Cuộc Tranh Luận Đặc Biệt Trong "Hội Đồng Tứ Giáo"
Trong suốt cuộc đời mình, một trong những sự kiện đặc biệt nhất của cha Vinh Sơn Liêm chính là cuộc tranh luận kéo dài ba ngày với đại diện của ba tôn giáo lớn ở Việt Nam lúc bấy giờ: Phật giáo, Khổng giáo và Lão giáo. Cuộc tranh luận này diễn ra trong "Hội Đồng Tứ Giáo" dưới sự chủ trì của quan đại thần, và thu hút sự quan tâm đặc biệt từ cả triều đình lẫn dân chúng.
Các vấn đề lớn của nhân sinh như: "Con người từ đâu đến?", "Cuộc sống là gì?", và "Chết rồi đi về đâu?" đã được các đại diện tôn giáo cùng nhau thảo luận. Với những lời lẽ sáng suốt, trí tuệ và am hiểu sâu sắc về các kinh điển Phật giáo, Khổng giáo và Lão giáo, cha Liêm không chỉ bảo vệ mạnh mẽ niềm tin của mình mà còn làm cho các đối thủ phải nể phục. Tuy nhiên, dù thắng thế trong cuộc tranh luận, cha vẫn không nhận được sự đồng thuận từ quan đại thần, do vẫn còn sự cấm đạo.
Cuộc tranh luận này đã được ghi lại trong cuốn sách "Hội Đồng Tứ Giáo", và đến nay vẫn được tái bản nhiều lần, chứng tỏ tầm quan trọng của nó trong lịch sử văn hóa và tôn giáo Việt Nam. Cuốn sách này là một minh chứng cho sự sắc bén trong lý luận và sự kiên trì của cha Liêm trong việc bảo vệ đức tin của mình trước sự phản bác của các tôn giáo khác.
Sự Hy Sinh Cao Cả Và Đoạn Kết Đầy Cảm Động
Mặc dù cha Vinh Sơn Liêm đã nỗ lực làm rõ những giá trị và sự thật trong cuộc sống, nhưng ông không thể tránh khỏi bản án tử hình. Sau khi bị bắt vào năm 1773, cha và một linh mục bạn là cha Jacinto Gia đã bị đưa về kinh đô Thăng Long để gặp gỡ chúa Trịnh Sâm. Tại đây, cuộc tranh luận cuối cùng giữa các tôn giáo lại diễn ra, nhưng cuối cùng, cả hai vị linh mục đều bị kết án tử hình. Thái Tôn Dương Hậu, mẹ của chúa Trịnh Sâm, đã ép con mình phải ra tay xử tử các ngài.
Trước khi bị hành hình, cha Liêm đã phát biểu một câu nói đầy cảm động: "Nếu giết cha Gia, còn tôi lại tha, án của vua không công bằng. Yêu cầu tha thì tha cả hai, giết thì giết cả hai. Thế mới là án công bình." Những lời này không chỉ phản ánh tình nghĩa huynh đệ mà còn thể hiện lòng kiên trung và niềm tin vững chắc của cha Liêm vào sự công bằng của Chúa.
Ngày 7 tháng 11 năm 1773, cha Vinh Sơn Liêm và cha Jacinto Gia đã hy sinh trong niềm tin tưởng tuyệt đối vào Đức Kitô. Họ là những vị anh hùng tử đạo đầu tiên trong lịch sử Việt Nam, những người dám nói lên sự thật và sẵn sàng hy sinh vì niềm tin đó.
Tôn Vinh Và Di Sản Vĩ Đại
Sự hy sinh của cha Vinh Sơn Liêm không chỉ để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người dân Việt mà còn trong cộng đồng Kitô giáo toàn cầu. Vào ngày 20 tháng 5 năm 1906, Đức Piô X đã tôn vinh các ngài lên bậc Chân Phước, và vào ngày 19 tháng 6 năm 1988, Đức Gioan Phaolô II đã suy tôn cha Vinh Sơn Phạm Hiếu Liêm lên bậc Hiển Thánh.
Cái tên Vinh Sơn Liêm ngày nay vẫn được vinh danh tại nhiều trường học, đặc biệt là trường cao đẳng Juan de Letran ở Philippines, nơi ngài từng là học sinh. Thánh Vincentê Phạm Hiếu Liêm không chỉ là một biểu tượng tôn vinh đức tin mà còn là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam trong lịch sử, nơi những anh hùng tử đạo vẫn luôn sống mãi trong lòng người.