Hành Trình Từ Tây Ban Nha Đến Việt Nam
Giuse Fernandez Hiền, sinh năm 1775 tại Ventosa de la Cueva, Tây Ban Nha, xuất thân từ một gia đình Công Giáo sùng đạo. Từ nhỏ, ngài đã nuôi ước mơ trở thành linh mục để rao giảng đạo Chúa cho những vùng xa xôi. Đến năm 17 tuổi, ngài gia nhập Dòng Đa Minh và chính thức khấn dòng. Sau thời gian tu học, ngài được phong chức linh mục và xin gia nhập Tỉnh Dòng Rất Thánh Mân Côi để thực hiện hoài bão truyền giáo tại châu Á.
Sau nhiều ngày đêm lênh đênh trên biển, cha Fernandez cập bến Việt Nam năm 1805, sẵn sàng dấn thân vào cuộc sống mới trên vùng đất Bắc Hà xa lạ. Cha nhanh chóng hòa nhập với người dân địa phương, học tiếng Việt và bắt đầu công việc rao giảng đức tin. Cha Hiền nhanh chóng chiếm được lòng mến yêu của mọi người bởi sự hiền lành, khiêm tốn và sự nhiệt huyết trong việc truyền bá đạo Chúa.
Nơi Giáo Phận Đông Bão Táp
Thời điểm cha Hiền đến Việt Nam, đất nước đang dưới quyền trị vì của vua Gia Long, nên các hoạt động truyền giáo của cha khá thuận lợi. Cha phụ trách giáo xứ Kiên Lao, nơi mà cha đã dẫn dắt hơn 5.000 giáo dân. Sau khi được bổ nhiệm làm Bề Trên Phụ Tỉnh, cha Hiền tiếp tục dẫn dắt chủng viện của giáo phận, ngay cả trong thời kỳ bị đàn áp dưới triều vua Minh Mạng.
Trong một cơn bệnh nặng, ngỡ rằng sẽ không qua khỏi, nhưng nhờ vào sự trợ giúp của các thầy giảng, cha đã dần bình phục. Tuy nhiên, cha đã phải trải qua thời gian khó khăn nhất khi vua Minh Mạng ra lệnh cấm đạo, bắt giữ và truy đuổi các thừa sai nước ngoài. Cuộc truy lùng này không chỉ khiến cha phải ẩn náu liên tục, mà còn đẩy cha vào một hành trình đau thương trên con đường thập giá.
Lòng Can Đảm Trước Sự Phản Bội và Đau Khổ
Trong thời gian lẩn trốn, cha Fernandez Hiền và cha Phêrô Tuần – một linh mục Việt Nam - đã bị phản bội bởi chính những người được ngài giúp đỡ. Họ bị bắt giữ khi đang trú ẩn tại Quần Liêu, một nơi mà những giáo dân địa phương vì sợ liên lụy đã đề nghị cha đi chỗ khác. Khi cả hai cha đến được nhà một quan chức tên Bát Biên, người này đã tố cáo và giao nộp cha Hiền cho quân lính để lãnh thưởng.
Đêm đó, cha bị giam trong một cũi tre, đói khát và kiệt sức. Tuy nhiên, ngài luôn giữ tinh thần bình tĩnh và sẵn sàng đón nhận mọi thử thách vì đức tin. Với sự giúp đỡ của một tín hữu tốt bụng, cha đã vượt qua những ngày đói khát trong ngục, duy trì được sức khỏe để tiếp tục cuộc hành trình.
Lời Tuyên Xưng Dũng Cảm và Niềm Tin Kiên Cường
Trước tòa án Nam Định, khi được các quan hỏi về mục đích đến Việt Nam, cha Hiền trả lời một cách dứt khoát: “Tôi đến đây không để phục vụ vua chúa trần gian này, mà chỉ để rao giảng đạo Đức Chúa Trời.”
Các quan chức nhiều lần dụ cha bỏ đạo và đạp lên Thánh Giá, nhưng cha nhất mực từ chối, quyết không chối bỏ niềm tin. Trong cuộc hội ngộ cảm động trong tù với hai Giám mục bạn là Delgado Y và Henares Minh, khi Đức cha Delgado hỏi cha Hiền bằng tiếng Việt: “Cha đã sẵn lòng để người ta chém đầu chưa?” Cha Hiền mạnh mẽ đáp lại: “Dĩ nhiên đã sẵn sàng.”
Các quan và lính chứng kiến cảnh tượng này đều kinh ngạc trước sự bình tĩnh và dũng cảm của cha, khi đối mặt với cái chết nhưng vẫn giữ tinh thần lạc quan và sẵn sàng dâng hiến mạng sống vì Chúa.
Giây Phút Hy Sinh Cao Cả
Ngày 24 tháng 7 năm 1838, cha Giuse Fernandez Hiền bị giải ra pháp trường Bẩy Mẫu. Trước khi bị hành hình, các quan một lần nữa khuyên cha từ bỏ đức tin để được tha về Tây Ban Nha. Nhưng cha đáp lại một cách quả quyết: “Tôi không chịu đạp lên Thánh Giá. Các ông muốn chém thì cứ chém.”
Trên pháp trường, dù thân xác đã mệt mỏi và kiệt quệ, cha vẫn giữ vững tinh thần. Khi lý hình vung gươm hành quyết, cha Hiền vẫn một lòng dâng lời tạ ơn Chúa vì đã được sống và làm chứng cho đức tin nơi vùng đất Việt. Sau khi xử trảm, đầu của cha phải bêu ba ngày trước khi được thả xuống sông, nhưng các giáo hữu đã tìm cách đem thi hài cha về an táng tại chủng viện Lục Thủy. Di hài của cha sau này được đưa về nhà thờ Phú Nhai.
Tôn Vinh Thánh Nhân
Với cuộc đời tận hiến và hy sinh cao cả, cha Giuse Fernandez Hiền được Đức Giáo Hoàng Lêo XIII phong Á Thánh vào năm 1900 và đến năm 1988, ngài được phong Thánh bởi Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II. Ngày lễ kính của thánh nhân diễn ra vào ngày 24 tháng 7, là dịp để các giáo hữu tưởng nhớ và noi gương cha về lòng can đảm, đức tin sắt đá và tình yêu vô bờ dành cho Thiên Chúa.